Өдгөөгөөс 75 жилийн тэртээ Халхын голын дайны хөлд хамгийн ойрхон байсан, бүр бөмбөгдөлтөд өртөж байсан Дорнод аймгийн Чойбалсан хотынхон энэ өдрүүдэд хөл хөдөлгөөн ихтэй байна.
Халхын голын дайны ялалтын түүхэн ойг тэмдэглэхээр нийслэл хотоос зорьсон МонголУлсын төр засаг, батлан хамгаалах, зэвсэгт хүчний төлөөлөл, Оросын Холбооны Улсын эрхэм зочид төлөөлөгчид, ахмад дайчид, улсын баатруудын үр хүүхдүүд, тойрон аяллын Монгол-Орос залуучууд, хэвлэл мэдээллийнхэн энд буудаллажээ. Монгол орны тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдлыг батлан хамгаалахын төлөө халуун амиа үл хайрлан тэмцсэн Монгол-Зөвлөлтийн дайчдын эгнэшгүй баатарлаг гавьяагаар гагнагдсан Халх голын дайны ялалтын түүхт 75 жилийн ойг ийнхүү Дорнод аймагт сүр дуулиантай, өргөн тэмдэглэлээ.
1939 онд өнөөгийн Чойбалсан хотыг Баянтүмэн гэж нэрлэж байсан бөгөөд Монгол Улсын түүхэнд дайнд бөмбөгдүүлсэн цорын ганц хот юм. 1939 оны 6 дугаар сарын 27-ны өглөө японы 20 гаруй онгоц гэнэт агаараас дайран бөмбөгдөж, 3 дугаар дэлгүүр, модон гүүр, Ленин клуб, дунд сургууль, хорих газар, мал эмнэлэг зэрэг байшин барилга, эд хөрөнгийг сүйтгэжээ. Энэ бөмбөгдөлтөөр Д.Шагдар нарын хэдэн хүн амь үрэгдэж, олон хүн шархадсан түүхтэй. Өдгөө энэ түүхийг өгүүлэх Бөмбөгтэй хөшөө Чойбалсан хотын төвд оршсоор байна лээ.
Аймгийн төвд хүндэтгэлийн цуглаан, цэргийн сүрт жагсаал болсон юм. Дайны тэнгэр дор дүнсийж, дарийн утаа үнэртэж зовж үзсэн Дорнын талбиу сэтгэлт ард түмэн Оросоос ирсэн зочид төлөөлөгчид, саяхан болж өнгөрсөн Монгол-Оросын хамтарсан цэргийн хээрийн сургууль “Сэлэнгэ 2014”-ийн оролцогч орос залуусыг хараад өөрийн эрхгүй омогшин, эгээ л удаан уулзаагүй ах дүү нь ирсэн аятай дотночлох нь сэтгэлд нэг л ойр санагдана. Найман настай балчир нь “орос цэрэг ах” гэж шулганаж байсан бол нэгэн үйлсийн төлөө мөр зэрэгцэн тулалдаж явсан орос-монгол цэрэг-өвгөчүүд бие биенээ харан өмөлзөх нь хоёр орны ард түмний харилцаа хичнээн бат бөх, гүн гүнзгий утга учиртай болох нь хэнд ч тодорхой.
Халхын голын түүхт ялалтын 50 жилийн ойг тохиолдуулан 1989 онд Чойбалсан хотын төвд сүндэрлүүлсэн Монголын дайчдын дурсгалын хөшөөнд цэцэг өргөж, хүндэтгэл үзүүлсэний дараа агаарын хүлгийн үзүүлэх тоглолт, Зэвсэгт хүчний 084 дүгээр ангийн зоригт шонхруудын шүхрийн буулт, үзүүлбэрийг сонирхлоо. Орой дээрээ алтан соёмбо залсан хаш цагаан гантиг хаалга тэнгэр өөд хандан сүндэрлэж, түүгээр хүлгийн хурдаар уухайлан давшиж яваа монгол цэргийн зориг зүрх, омогшил, ялалтыг дүрсэлсэн энэхүү хөшөө үнэхээр гайхалтай харагдана. Чухамдаа эх орныхоо төлөө эрслэн боссон дайчин охид хөвгүүд минь эцсийн дусал цус, эргээд заяахгүй амь амьдралаа ингэж Монгол Улсынхаа төлөө зориулсан юм.
