Эрчим хүчний сайд Д.Зоригт Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улсаас Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд
Бүрэн эрхт Элчин сайд, хатагтай Арнолд
Кэтриныг тус яамны хүндэтгэлийн өрөөнд хүлээн авч уулзав.
Уулзалтын эхэнд хатагтай Арнолд Кэтрин Английн түүх нь нүүрс болон эрчим хүчний салбараас эхэлж хөгжиж байсан бол Монголын түүх нь морь унахаас эхэлж байх шиг санагддаг. Миний хувьд Монгол Улсад Элчин сайдаар томилогдож ирснээс хойш 4 дэх долоо хоног болж байна. Өмнө нь Балбад монгол хэлийг 3 сар сурсан. Монголын талаар ирэхээсээ өмнө нэлээд уншсан. Монгол Улс нь ашигт малтмал, нүүрсээр дэлхийд дээгүүрт орж байгаа бөгөөд нүүрсний ордоороо дэлхийд 4 дүгээрт ордог улс юм байна. Эрчим хүчний яам ямар асуудалд онцгой анхаарч байна вэ? Барьж буй стратегиийн бодлого юу вэ? Бид хойшид хэрхэн хамтран ажиллах вэ? Энэ талаар санал бодлоо солилцохыг хүсч байна гэв.
Эрчим хүчний сайд Д.Зоригт, салбарынхаа товч тантлцуулж, манай улс хүн ам цөөхөн, газар нутгийн хувьд өргөн уудам. Иймд эрчим хүч, дэд бүтцэд хөрөнгө оруулалт шаардлагатай байгаа. Манай улс эрчим хүчнийхээ 20 гаруй хувийг хоёр хөршөөсөө авч, 80 орчим хувийг өөрсдөө үйлдвэрлэж байна. ОХУ болон Хятад улстай цахилгаан дамжуулах агаарын шугамаар холбогдсон байгаа. Ойрын зорилго гэвэл эрчим хүчний хэрэглээгээ өөрсдөө хангадаг болох. Сэргээгдэх эрчим хүчний үндэс суурийг тавьж 2020 он гэхэд ус, нар, салхины эрчим хүчээр нийт хэрэглээнийхээ 20 хувийг хангах зорилт тавин ажиллаж байна. Одоогоор 6-7 хувь байна. 2030 он гэхэд 30 хувь хүргэхээр ажиллаж байна гээд эрчим хүчний үр ашиг манай улсын хувьд бас сайнгүй байна. Дотоодын үйлдвэрлэл, дамжуулах, түгээх шугамын алдагдал гадны улс оронтой харьцуулахад харьцангуй өндөр байна. Эрчим хүчний хэрэглээ жилд 6-8 хувиар өсч байгаа. Энэ өсч байгаа хэрэглээгээ хангах, импортолж буй эрчим хүчийг багасгахаар хэд хэд эрчим хүчний төслийг хэрэгжүүлэхээр ажиллаж байна. Одоогоор бодитой хэрэгжихээр бэлтгэгдэж ярьж буй төсөл бол Улаанбаатар хотын 5 дугаар станцын төсөл, Багануурын, Таван толгойн цахилгаан станц, Эгийн гол дээр УЦС барихаар төлөвлөөд явж байна. Одоогийн байдлаар 400 орчим Мегаваттын нарны эрчим хүчний төслүүд хэрэгжихээр бэлтгэл ажлууд хийгдэж байна. Үүнээс гадна ТЭЗҮ, байгаль орчны үнэлгээнийхээ шатанд яваа хэд хэдэн төсөл бий. Үүний нэг нь Английн “Ая М Повер” Компанийн хэрэгжүүлэхээр бэлтгэл ажил хийгдэж буй 750 МВт-ын Шивээ-Овоогийн цахилгаан станц юм гэв.
Дараа нь Эрчим хүчний сайд Д.Зоригт хэлэхдээ, хэдхэн хоногийн өмнө Эрчим хүчний салбарт төрөөс баримтлах бодлогын баримт бичгийг Парламентаар баталсан. Удахгүй хэвлэл мэдээлэл дээр гарна. Үүнээс та бүхэн 2030 он хүртэлх бодлогыг харж болно. Би олон улсын Ноу-Хау, мененжментийг энэ салбарт нэвтрүүлэх болон үр ашигтай техник, технологийн шийдлийг нэвтрүүлэхээр зорьж байгаа. Английн эрчим хүчний компаниудаас авч хэрэглэх зүйлс асар их байгаа гэдэгт итгэлтэй байна. Монголд нэг сонирхолтой сэдэв байгаа нь манай хөрш орон болох БНХАУ-д 2023-2030 онд багтаан эрчим хүч экспортлох зорилтыг тавин ажиллаж байгаа. Энэхүү ажлыг БНХАУ-ын талтай эхлүүлэхээр яриа хэлэлцээнд орж хамтран ажиллаж эхэлсэн. Эдгээрийг хэрэгжүүлэхэд бага биш цаг хугацаа шаардагдана. Английн Компаниуд томоохон хүчин чадалтай станцууд оруулж ирвэл энэхүү экспортлох тал дээр томоохон нэмэр болох байх хэмээн бодож байна. Энд бас өндөр хүчдэлийн цахилгаан дамжуулах шугам хэрэг болно гэж Эрчим хүчний сайд хэллээ.
Элчин сайд Арнолд Кэтрин хэлэхдээ, эрчим хүчний салбарыг хөгжүүлэх талаар шат дараалсан арга хэмжээг авахаар бэлтгэж байгааг сонсоход таатай байна. Их Британи нь эрчим хүчний салбарын олон жилийн түүхтэй, бид эрчим хүчийг үйлдвэрлээд зогсохгүй шугам, сүлжээг үйлдвэрлэн Европын холбоонд нийлүүлж байгаа. Иймд бид хамтран Их Британийн компаниудыг оруулж ирэх тал дээр анхааран ажиллах болно. “I am Power”-ийг дурьдсанд баярлалаа. Энэ компанийн давуу тал нь нэгдүгээрт, олон улсын шинжээч нарыг авчран олон улсын стандартанд нийцсэн цахилгаан станц барихад нэмэр болно, хоёрдугаарт, зөвхөн Английн гэхгүй дэлхийд туршлагаараа тэргүүлэх компаниудыг татан оролцуулах боломжтой. Жишээ нь, Туркийн компани энэ төсөлд оролцохоор байгаа. гуравдугаарт, “I am Power”-ын өөр нэг давуу тал нь Английн санхүүгийн байгууллагатай хамтран ажилладаг бөгөөд одоогоор төслийн хөрөнгийг босгосон бөгөөд үндсэн болон зээлийн асуудлыг шийдсэн байгаа. Монгол Улсын Ерөнхий сайдын Англид ирэх 7 хоногт хийхээр төлөвлөсөн айлчлалын үеэр холбогдох байгууллагуудтай уулзалт зохион байгуулахаар бэлтгэл ажлыг хангаж байна гэв:
Уулзалтын төгсгөлд Элчин сайд Арнолд Кэтрин, мэдээлэл өгч, дэмжлэг үзүүлсэнд талархаж байгаагаа илэрхийлээд хойшид хамтран ажиллахдаа таатай байх болно гэв.
Уулзалтанд ЭХЯ-ны Санхүү хөрөнгө оруулалтын газрын дарга С.Баярбат, Гадаад харилцаа, хамтын ажиллагааны хэлтсийн дарга Г.Энхтүвшин, Стратегийн бодлого, төлөвлөлтийн газрын газрын ахлах мэргэжилтэн Б.Ерэн-Өлзий нар байлцсан бол Английн талаас ЭСЯ-ны Худалдаа, хөрөнгө оруулалтын хэлтсийн дарга Б.Зандан нар байлцав.